Huwelijkse voorwaarden: zo voorkom jij de negatieve effecten

Trouwen op huwelijkse voorwaarden kan in sommige situaties verstandig zijn. Maar het niet omkijken naar de huwelijkse voorwaarden kan bij scheiding problemen met zich meebrengen als het vermogen verdeeld moet worden.

Wettelijke regeling van de verdeling in een huwelijk
In Nederland is het zo geregeld dat wanneer je trouwt automatisch een wettelijke gemeenschap van goederen ontstaat. Hierdoor bezitten gehuwde personen van "rechtswege" samen elkaars bezittingen. Dit betekent dat zij daarnaast ook allebei hoofdelijk aansprakelijk zijn voor elkaars schulden. Ook alle bezittingen en schulden die tijdens het huwelijk ontstaan, vallen binnen deze gemeenschap en worden gedeeld.

De verdeling door de wettelijke gemeenschap van goederen kan in sommige gevallen vervelend uitpakken. Denk hierbij onder andere aan de volgende situaties:

- Grote financiële ongelijkheid tussen aanstaande partners.
- Eén van de aanstaande partners heeft schulden.
- Wens om als partner financieel onafhankelijk te blijven.
- Familievermogen moet beschermd worden.
- Eén van de aanstaande partners loopt grote zakelijke risico’s.

In de bovengenoemde situaties is een gelijke verdeling van bezittingen en schulden niet altijd gewenst. Aanstaande partners en ook gehuwden kunnen aan deze wettelijke gemeenschap van goederen ontkomen door huwelijkse voorwaarden op te maken.

Huwelijkse voorwaarden, welke keuzes heb je?
Het opstellen van huwelijkse voorwaarden maakt dat partners afwijken van de wettelijke gemeenschap van goederen. Met de voorwaarden worden de bezittingen en schulden op een andere manier verdeeld. Huwelijkse voorwaarden kunnen veel verschillende vormen aannemen. We hebben de meest voorkomende vormen hieronder voor je op een rijtje gezet.

Koude uitsluiting
Trouwen in koude uitsluiting van goederen is de meest extreme vorm van het afscheiden van vermogen tussen partners. Koude uitsluiting is hiermee het spiegelbeeld van wettelijke gemeenschap van goederen. Waar bij wettelijke gemeenschap van goederen het vermogen tussen de partners eerlijk wordt verdeeld, sluit koude uitsluiting enige verdeling uit. Koude uitsluiting brengt financiële risico’s met zich mee wanneer één van de partners geen eigen inkomen heeft. Hij of zij deelt immers niet mee in de mogelijke vermogensgroei van de andere partner.

Periodieke verrekening
Een tuusenvorm van verdeling is het opnemen van een verrekenbeding. Hierbij wordt uitgesloten dat al het vermogen gemeenschappelijk is, maar vindt wel verrekening plaats om een evenwichtig systeem te creëren. Periodieke verrekening zorgt ervoor dat wat van ieders inkomen overblijft na de betaling van huishoudelijke kosten na afloop van het jaar eerlijk verdeeld wordt. Hierbij kan een eigen definitie van het inkomen worden aangegeven.

Voorbeeld
Marjan en Peter zijn getrouwd op huwelijkse voorwaarden met een periodieke verrekening. Marjan heeft een netto maandinkomen van € 1.000 en stort hiervan maandelijks € 500 op de gemeenschappelijke rekening. Peter verdient op maandbasis netto € 2.500, waarvan hij maandelijks € 1.500 op de gemeenschappelijke rekening stort.
De totale huishoudelijke kosten per jaar bedragen € 24.000 (12 x (€ 500 + € 1.500)). Het totale netto gezinsvermogen bedraagt € 42.000 (12 x (€ 1.000 + € 2.500)). Het totale overblijvende inkomen bedraagt € 18.000 (Marjan: € 6.000 en Peter: € 12.000). Peter houdt aan het eind van het jaar € 6.000 meer over dan Marjan. Hij dient nu € 3.000, de helft, naar Marjan over te maken.

Het voordeel van periodieke verrekening is dat de financiële positie van beide partners inzichtelijk wordt en dat op een fiscaal voordelige manier vermogen kan worden overgegeven, zonder dat er sprake is van een gemeenschap van goederen. Daarnaast geeft de minder verdienende partner de mogelijkheid om vermogen op te bouwen.

Finale afrekening
Bij finale afrekening is ook sprake van gescheiden vermogen en vindt verrekening van inkomen plaats. Deze finale afrekening komt tot stand op het moment dat het huwelijk ten einde is. Dit kan zijn door echtscheiding, scheiding van tafel en bed of door het overlijden van één van de partners. Op deze manier wordt afgerekend alsof in gemeenschap van goederen gehuwd is. Door in de huwelijkse voorwaarden op te nemen wat het te verdelen inkomen betreft, kunnen de partners zich indekken tegen het mogelijk verliezen van vermogen bij echtscheiding en tegen te betalen belastingen.

Voorbeeld
Kees en Julia trouwen op huwelijkse voorwaarden waarin zij een finale afrekening opnemen. De woning waar zij in wonen is eigendom van Julia. Het huwelijk strandt en ten tijde van echtscheiding is de woning € 300.000 waard. Kees en Julia hebben verder geen bezittingen of schulden. Alhoewel Kees geen aanspraak kan maken op helft van de woning, deze is immers eigendom van Julia, heeft hij wel recht op de helft van de waarde van de woning. Julia is Kees hierdoor € 150.000 verschuldigd.

Als ze in de huwelijkse voorwaarden de woning hadden uitgesloten of opgenomen dat de finale verrekening slecht geldt bij overlijden, dan was Julia Kees niets verschuldigd.

Let op de negatieve gevolgen van het vergeten van de periodieke verrekening
Partners hebben na het afsluiten van de huwelijkse voorwaarden dikwijls de neiging om hier niet meer naar om te kijken. Dit terwijl de huwelijkse voorwaarden bindend zijn tijdens het gehele huwelijk. Het komt dan ook vaak voor dat de periodieke afrekening, die elk jaar zou moeten worden gedaan, niet tot stand komt. Zolang het huwelijk in stand blijft is dit geen probleem. Echter, wanneer het huwelijk tot een einde komt, door echtscheiding of door overlijden, kan dit voor problemen zorgen. Als er een periodieke verrekening is opgenomen in de huwelijkse voorwaarden, is het ook noodzakelijk dat de verrekening daadwerkelijk jaarlijks worden uitgevoerd. Wanneer dit door beide partners wordt nagelaten, ontstaat een zekere mate van onduidelijk over welk vermogen van wie is.

Uit de wet en meerdere uitspraken van de Hoge Raad blijkt dat, wanneer niet zeker is welk vermogen toekomt aan welke partner, dit vermogen tot de gemeenschap van goederen behoord. Bij echtscheiding dient de gehele gemeenschap van goederen dan ook tussen de partners verdeeld te worden. Hierdoor vormt zich een situatie die overeenkomt met de wettelijke gemeenschap van goederen, iets wat tijdens het opstellen van de huwelijkse voorwaarden juist bedoeld was te voorkomen.

Voorbeeld
Tjeerd en Kiki staan op het punt van een echtscheiding. Tjeerd heeft zelf geen vermogen. Kiki heeft aandelen in haar BV op haar naam staan, net zoals een groot deel van de banktegoeden van de BV. Kiki rekent zich veilig, omdat ze zijn gehuwd op huwelijkse voorwaarden. Hierin is een periodieke verrekening opgenomen, maar deze is tijdens het huwelijk nooit uitgevoerd. Door het niet uitvoeren van de periodieke verrekening is onduidelijk welk deel van het vermogen aan wie toekomt. Hierdoor moet na echtscheiding worden afgerekend alsof in gemeenschap van goederen is getrouwd. In de meest onwenselijke situatie moet Kiki de helft van haar vermogen afstaan aan Tjeerd.

Het nakomen van periodieke verrekening kan de bovenstaande situatie voorkomen.

Modernisering regelgeving kan uitkomst bieden in de toekomst
De politieke partijen VVD, PvdA en D66 werken sinds begin november 2013 aan een wetsvoorstel om de wettelijke voorwaarden van trouwen in gemeenschap van goederen te moderniseren. Volgens de huidige regelgeving worden, zoals eerder beschreven, de bezittingen en schulden van zowel vóór het huwelijk als tijdens het huwelijk automatisch opgenomen in de gemeenschap van goederen. Nederland is een van de weinige landen die deze standaard nog hanteert, waardoor misverstanden kunnen ontstaan wanneer er wordt gehuwd met een buitenlandse partner. Met het wetsvoorstel worden de bezittingen en schulden die voorafgaande het huwelijk zijn ontstaan niet standaard opgenomen in de wettelijke gemeenschap van goederen. Bovendien blijven de erfenissen en giften tijdens het huwelijk behoren tot het privévermogen. Met deze maatregel wordt beter aangesloten bij de praktijk, omdat men doorgaans deze voorwaarden vaak laat opnemen in de huwelijkse voorwaarden.

Update 2016: In februari is dit wetsvoorstel naar de kamer gestuurd. Verwacht wordt dat pas in 2017 de wet gemoderniseerd zal worden. 

Concluderend
Zoals eerder gesteld kan het niet nakomen van huwelijkse voorwaarden vervelende gevolgen hebben. Laat daarom elke 5 jaar de huwelijkse voorwaarden controleren en beoordelen of deze nog in redelijkheid staan tot de relatie met de partner en het vermogen. Ook doe je er goed aan op het moment dat tot een verrekening wordt overgegaan, dit op schrift te stellen zodat hiervan bewijs is.

Meer weten over de berekening van alimentatie? klik hier

Bronnen:

Fiscaal Advies, nummer 5 2013. HR 6 december 2002, LJN AE9241, NJ 2005/125. Art. 1:141
Burgerlijk Wetboek.
www.vraagdenotaris.nl
www.belastingtips.nl
www.huwelijksevoorwaarden-nl.nl
www.afaspersonal.nl