Wat moet je weten over de cao?

Heb je een nieuwe baan en vraag je je af of  er collectieve arbeidsvoorwaarden voor jouw functie gelden? Wil je weten op hoeveel vrije dagen je recht hebt? Vermoed je dat je te weinig betaald krijgt? Weet   je als werkgever niet zeker of je overuren of pensioen wel op de juiste manier voor je werknemers regelt? Neem je voor het eerst personeel in dienst en vraag je je af welke arbeidsvoorwaarden je moet toepassen?   Voor een antwoord op deze en andere vragen kun je een collectieve arbeidsovereenkomst -ofwel cao- raadplegen. In dit artikel lees je wat je hier als werkgever of -nemer over moet weten.

Een nieuwe baan

Individuele afspraken tussen werkgever en werknemer worden vastgelegd in een arbeidsovereenkomst. In dit contract vind je onder andere terug wat voor werk er verricht gaat worden, hoeveel uur er gewerkt wordt en welke beloning hier tegenover staat. Voor de meeste werknemers geldt dat er naast het individuele contract, collectieve afspraken zijn opgenomen in de cao. Zo hebben bijvoorbeeld alle werknemers in de bouw, de zorg of de horeca bepaalde rechten waaraan de werkgever moet voldoen. Als je een nieuwe baan hebt is het raadzaam om na te gaan óf er een collectieve arbeidsovereenkomst   van toepassing is in jouw branche en zo ja, of jouw contract hiermee in overeenstemming is. Als werkgever mag je een arbeidscontract wel boven de cao-vereisten inzetten, maar niet hieronder.

Bedrijfstak-cao

Een cao   kan gelden over een gehele branche. We noemen collectieve arbeidsovereenkomsten   die van toepassing zijn op één bepaalde sector (bijvoorbeeld onderwijs, recreatie, fysiotherapie of de zuivelindustrie) een bedrijfstak-cao. Dit is een collectieve afspraak die binnen verschillende bedrijven in een specifieke branche geldt. Deze overeenkomst   wordt afgesloten tussen één of meer werkgevers of werkgeversorganisaties en één of meer werknemersorganisaties.

Ondernemings-cao

Naast de bedrijfstak-cao   zijn er ook collectieve arbeidsovereenkomsten  van toepassing op bepaalde bedrijven. De zogenoemde   ondernemings-cao’s gelden voor alle medewerkers binnen één bedrijf. Je ziet deze   alleen in grote bedrijven (zoals bijvoorbeeld IKEA of Gasunie) en   wordt afgesloten tussen één werkgever en één of meer werknemersorganisaties.

Algemeen verbindend verklaring (AVV)

Op de meeste werknemers is een collectieve arbeidsovereenkomst van toepassing en in de meeste gevallen zijn de regelingen die hierin zijn vastgelegd bindend. Maar toch is een werkgever niet altijd verplicht zich hier  aan   te houden. Pas als er een AVV op de overeenkomst   van toepassing is, is de cao   algemeen  bindend. Voor een AVV    moeten partijen een verzoek indienen bij de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Pas als dit verzoek door de minister gehonoreerd wordt, is de collectieve arbeidsovereenkomst   bindend en mag de werkgever er alleen van afwijken als hij dispensatie aanvraagt en krijgt. Op bijna alle bedrijfstak-cao’s is een AVV van toepassing.

Arbeidsconflicten

Bij aanvang van een nieuwe functie is het raadzaam om je cao   te checken. Ben je ergens werkzaam en er is een conflict is tussen jou en je werkgever? Of vraag je je af of jouw arbeidspraktijk wel ‘volgens het boekje’ verloopt? Ook dan is je collectieve arbeidsovereenkomst   een goed startpunt om te onderzoeken wat je rechten zijn.
Blijkt het dat er hierin  voorwaarden zijn opgenomen die in jouw werk niet worden gewaarborgd? Dan ga je in gesprek met je werkgever of (als dit niets oplevert) met jouw vakbond of een externe adviseur. Let wel, om ondersteuning van een vakbond te krijgen moet je hier wel lid van zijn. Als werkgever zorg je uiteraard ook dat je de regelingen van de collectieve arbeidsovereenkomst  binnen jouw branche of bedrijf kent en conform deze werkt.

Waar vind ik mijn cao?

Je werkgever is verplicht je cao  ter inzage aan te bieden. Maar als je deze niet voorhanden hebt kun je deze  ook eenvoudig online vinden. Google daarvoor op ‘branche’ ‘cao’ ‘jaartal’ en ‘pdf’. Zo tref je met de zoektermen  'horeca cao  2020 pdf '  als eerste hit meteen jouw cao voor de horeca aan. Werk je in de zorg? Dan is kom je met  'zorg cao 2020 pdf'   eenvoudig bij de   cao zorg en welzijn  terecht. Ook op de website van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid vind je diverse cao’s.

Geen cao

Hoewel bijna 6 van de 9 miljoen mensen met een betaalde baan onder een cao   vallen, is er dus op één van de drie werkenden geen van toepassing. Ben jij één van hen? Dan kan het zijn dat je arbeidspositie hieronder lijdt. In dat geval kun je zelf opteren voor het opstellen van cao-voorwaarden. Dat doe je in samenwerking met een vakbond. De FNV, CNV  en  De Unie  zijn de grootsten, en die laatste maakte een video over het zelf tot stand brengen van een cao.

Wetgeving en arbeidsrecht

Maar of er in jouw branche of bedrijf nu wel of geen collectieve arbeidsovereenkomst   is of komt, als werkgever moet je je sowieso houden aan allerlei wettelijk vastgelegde regels, zoals de Wet Arbeid in Balans (WAB), de Arbowet en de Wet Werk en Zekerheid (WWZ). Met betrekking tot de CAO zelf is sinds 1927 de Wet op de Collectieve Arbeidsvoorwaarden van kracht. Deze wet waarborgt dat jouw cao nageleefd wordt door jouw werkgever. Wetgeving rond arbeidsrecht kan buitengewoon complex zijn en is in de vorm van het arbeidsrecht een vak op zich. Als jij je in een ingewikkeld arbeidsconflict bevindt strekt het vaak te ver om zelf uit te zoeken hoe je er wettelijk voorstaat. Juridische begeleiding kan dan een uitkomst zijn.

Meer weten?

Op de website van de Rijksoverheid kun je je verder verdiepen in rechten en plichten met betrekking tot de cao   en het arbeidscontract. Klik hier voor meer informatie van de overheid. Het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid publiceert online een overzicht van geldende cao’s en AVV’s: hier vind je de daar opgenomen aangemelde ondernemings- en bedrijfstak-cao's, AVV-besluiten en lopende AVV-procedures. Op de site van Lexlupa kun je meer lezen over cao-wetgeving de arbeidsovereenkomst en ontslag.

Lexlupa staat voor een multidisciplinaire inzet van fiscale, juridische en economische expertise. Wij leveren advies en begeleiding aan bedrijven, instellingen en particulieren bij  'life events'; bij belangrijke gebeurtenissen op zakelijk of persoonlijk gebied helpt  Lexlupa  om goed geïnformeerde keuzes te maken en zaken op de juiste manier te regelen.