Werknemersverzekeringen

Ben je jonger dan de AOW-leeftijd en ben je in loondienst of ontvang je een uitkering? Dan betaalt je werkgever werknemersverzekeringen. Hiermee ben je verzekerd tegen inkomensverlies bij ziekte, arbeidsongeschiktheid of werkeloosheid. De premies worden via de werkgever of uitkeringsinstantie afgedragen aan de Belastingdienst. Daar hoef je dus zelf niets voor te doen. Hieronder leggen we kort uit met welke werknemersverzekeringen je in Nederland mee te maken hebt, en op welke uitkeringen je door deze verzekeringen mogelijk recht hebt.

De werkeloosheidswet (WW)

Als je ontslagen wordt heb je meestal recht op een WW-uitkering. Het geld dat je ontvangt krijg je niet van de staat. Je hebt de uitkering zelf -door de afdracht van een WW-premie over je eerder verdiende loon- opgebouwd. Als je onvrijwillig ontslagen bent, kun je dus eigenlijk aanspraak doen op een potje waarin je als het ware zelf een reserve hebt gespaard. Hoe langer je premie hebt afgedragen (ofwel: hoe langer dit is ingehouden op je loon), hoe langer je recht hebt op de uitkering. De duur van de WW-uitkering is dus afhankelijk van je arbeidsverleden en loopt maximaal 24 maanden door. De hoogte van de WW-uitkering is in de eerste 2 maanden na het ontslag 75% van je loon. Na de eerste maanden neemt de uitkering af naar 70%.

Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering (WAO) en Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA)

Ook de WAO en de WIA zijn wettelijk verplichte sociale verzekeringen, waarvan de premies worden ingehouden op je loon of uitkering. Deze werknemersverzekeringen worden uitgekeerd als je geheel of gedeeltelijk arbeidsongeschikt bent. De WAO geldt alleen nog voor mensen die hier vóór 2006 recht op hadden. De WIA geldt voor mensen die op of na 1 januari 2004 arbeidsongeschikt zijn geworden. Als je voor die datum al arbeidsongeschikt was, blijf je onder de WAO vallen.

Waar je voor een WAO-uitkering tenminste 15% arbeidsongeschikt moest zijn, is dit percentage in de WIA 35%. Een ander verschil tussen de WAO en de WIA is dat de WIA uit twee verschillende regelingen bestaat; de IVA en de WGA. Als je volledig arbeidsongeschikt bent val je onder de IVA: de Inkomensvoorziening Volledig Arbeidsongeschikten. Als je slechts voor een deel arbeidsongeschikt bent is de WGA (Werkhervatting Gedeeltelijk Arbeidsongeschikten) van toepassing. De IVA krijg je dus als je niet of nauwelijks kunt werken en dat naar alle waarschijnlijkheid ook in de toekomst niet kunt. De WGA wordt toegekend als je nu of in de toekomst (gedeeltelijk) kunt werken.

De eerste twee jaar dat er sprake is van ziekteverzuim moet je werkgever je gewoon doorbetalen. Hij is hiervoor gewoonlijk verzekerd. Maar als deze periode afloopt en je bent nog niet (volledig) hersteld, dan moet je voor behoud van inkomen tijdig een WIA-uitkering aanvragen. Het UWV informeert je daar per brief over en is de instantie die de WIA en eventuele re-integratie regelt. Wil je weten welk proces je moet doorlopen om in aanmerking te komen voor een WIA-uitkering? Het UWV heeft een stappenplan.

Ziektewet (ZW)

Als je niet kunt werken en je werkgever je loon niet doorbetaalt, dan kun je in aanmerking komen voor een ziektewetuitkering. Dit kan het geval zijn als je bijvoorbeeld zwanger wordt, uitzendkracht bent of een nul-uren contract hebt. Je werkgever kan dan een ziektewetuitkering voor je aanvragen bij het UWV. Als je geen werkgever hebt (omdat je bijvoorbeeld een WW-uitkering hebt), dan kun je de uitkering zelf aanvragen. Wordt de uitkering toegekend? Dan ontvang je meestal 70% van je gebruikelijke inkomen. De ziektewet loopt maximaal twee jaar. Als je daarna nog niet voldoende hersteld bent om (volledig) te werken, dan kun je WIA aanvragen.

Wet Arbeid en Zorg (WAZO)

Zwangerschap en bevalling

Als je zwanger bent en een kindje krijgt heb je recht op een zogenoemde WAZO-uitkering. Door deze uitkering kan je werkgever 4 tot 6 weken voor je uitgerekende datum (zwangerschapsverlof), en 10 weken na de bevalling (bevallingsverlof), de uitkering van jouw salaris terugkrijgen van het UWV. Je hoeft dus zelf niets te regelen en krijgt je loon gewoon betaald zoals je gewend bent. Als je partner een kindje krijgt heb je ook via de WAZO recht op geboorteverlof. Binnen vier weken na de bevalling mag je de duur van één werkweek doorbetaald verlof opnemen. Wil je langer verlof? Aanvullend verlof moet je schriftelijk aanvragen bij je werkgever. Hij kan hiervoor op zijn beurt een vergoeding aanvragen bij het UWV.

Adoptie- en pleegzorgverlof

Ook kan je werkgever een WAZO-uitkering aanvragen als jij als werknemer adoptieverlof of pleegzorgverlof opneemt. Als je een kind adopteert of een pleegkind opneemt in je gezin heb je het recht om maximaal 6 weken volledig doorbetaald te krijgen.

Zorgverlof

Tevens is voor kortdurend zorgverlof een WAZO-uitkering beschikbaar. Je werkgever kan dan maximaal twee weken 70% van je loon vergoed krijgen door het UWV, en betaalt jou dan dus voor 70% uit. Wil je langdurig zorgverlof opnemen? Ga dan na wat hierover in jouw CAO is opgenomen.

Ouderschapsverlof

Als je een kind onder de acht jaar hebt, heb je recht op ouderschapsverlof. Je kunt dan maximaal 6 maanden vrij nemen, maar je werkgever hoeft je (tenzij de CAO anders voorschrijft) niet uit te betalen.
 

Geen werknemersverzekering, toch verzekeren?

Als je geen premie afdraagt voor werknemersverzekeringen, heb je logischerwijs ook geen recht op uitkering van de premies. Dit is bijvoorbeeld het geval voor zelfstandig ondernemers. Als je niet via een werkgever of uitkerende instantie verzekerd bent voor ziektekosten, dan is het verstandig om je financieel in te dekken tegen ziekte. Er zijn een aantal manieren waarop je dit kunt doen. Ten eerste kun je zelf geld apart zetten om het wegvallen van inkomsten door ziekte op te vangen. Maar ook kun je ervoor kiezen om je vrijwillig te verzekeren. Dit doe je via het UWV, een particuliere verzekeraar, de branchevereniging of beroepsorganisatie. Of je neemt deel aan een broodfonds. Hierbij reserveert een groep ondernemers geld waarop je aanspraak kunt doen als je langdurig ziek wordt.

Internationale detachering en werknemersverzekeringen

Werk je tijdelijk in het buitenland? Dan moet jij of je werkgever een A1-verklaring aanvragen bij de Sociale Verzekeringsbank om aan te tonen waar je sociale verzekeringspremies worden betaald. Lees meer over internationale detachering en werknemersverzekeringen op de website van de Sociale Verzekeringsbank. 

Meer weten?

Ben je werkgever en wil je meer weten over het inhouden van loonheffingen? Klik dan hier voor een beknopt stappenplan of lees het handboek loonheffingen. Werknemers die meer willen weten over werknemersverzekeringen kunnen verder lezen op de site van de Belastingdienst.

Lexlupa staat voor een multidisciplinaire inzet van fiscale, juridische en economische expertise. Wij leveren advies en begeleiding aan bedrijven, instellingen en particulieren bij  'life events'; bij belangrijke gebeurtenissen op zakelijk of persoonlijk gebied helpt  Lexlupa  om goed geïnformeerde keuzes te maken en zaken op de juiste manier te regelen.